Terre des Hommes Dorpentocht Walcheren.





Let op: onderstaande tekst gold voor de Dorpentocht 2019!

Thema's van voorgaande jaren zijn te vinden op de pagina Archief

Thema 2019: "Inundatie Walcheren / Slag om de Schelde"

Opmerking: De nummering van de stempelposten en van de routepunten lopen gelijk met de routebeschrijving.

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Walcheren bevrijd werd. Van de gebeurtenissen toen zijn nog veel sporen te vinden. Hier lichten we kort toe wat u onderweg ziet.
De bevrijding van West Europa begon op 6 juni 1944 toen de Geallieerden aan de kust van Normandië landden: D-day. Een grote haven was van belang om mensen en materieel aan te kunnen voeren om de verdere opmars te kunnen doorzetten. Antwerpen was ongeschonden door de geallieerden veroverd, maar de toegang via de Westerschelde werd nog beheerst door de bezetter. De Slag om de Schelde zou één van de zwaarste operaties uit de Tweede Wereldoorlog worden. Om het zwaar versterkte Walcheren te kunnen bevrijden werden op 4 plaatsen de dijken gebombardeerd waardoor het hele eiland, met uitzondering van de hoger gelegen delen, onder water kwam te staan: de inundatie.

Stempelpost 2: Het gemaal Oostwatering:
Nadat op 23 oktober 1945 de drie westelijke dijkgaten waren gedicht, werd begonnen met het droogmaken van Walcheren. De dijk van het Kanaal door Walcheren werd tussen Middelburg en Veere doorgestoken. Zo kon het westelijke deel van Walcheren bij eb via de sluizen bij Vlissingen en Veere leeglopen. Op de plek van het gemaal was vroeger een uitwateringssluis. In 1961 is deze vervangen door gemaal Oostwatering. Educatiemedewerkers van Waterschap Scheldestromen zijn op het gemaal aanwezig om uitleg te geven over de werking van Oostwatering. In het gebouw staat ook een maquette van een dijk van na de inundatie.


Punt 13: Krekengebied Veere:
Op 7 en 11 oktober 1944 werd de dijk (toen zeedijk) bij Veere gebombardeerd. Dit was nodig omdat via het eerste gat bij Westkapelle (3 oktober) het eiland niet snel genoeg onder water kwam te staan. Door de eb- en vloedbeweging ontstonden diepe geulen. Door de diepte ter plaatse van de oorspronkeljjke dijk is de afsluiting altijd een stuk landinwaarts. Van de gebieden met stroomgeulen zijn na de oorlog bos- en krekengebieden gemaakt.

Stempelpost 3: Korenmolen De Graanhalm:
Molen De Graanhalm heeft meerdere voorgangers gehad. De oudst bekende vermelding van een molen in Gapinge dateert uit 1472. In 1864 is de eerste molen met de naam ”De Graanhalm” gebouwd. Tussen 1943 en 1960 maalde molenaar van der Sluijs er. Tijdens de inundatie heeft de molen veel geleden.
De geschiedenis van de molen is bewogen. Als u tijdens de Dorpentocht een kijkje neemt in de molen komt u daarover veel over te weten. Op zaterdagen kunt u altijd terugkomen.

Punt 22: Aanduiding waterhoogte:
Op 19 januari 1945 werd de hoogste waterstand van 2,05 meter boven N.A.P. bereikt.
Ook in Sint Laurens werd door het zoute zeewater en de eb-en vloedstromen veel schade aangericht aan gebouwen, boerderijen en landerijen. Vervoer van mensen en goederen was alleen over water mogelijk. Deze meerpaal herinnert aan het feit dat sommige bewoners daarom een boot in hun tuin hadden afgemeerd.


Punt 39-41: Bunkerpad / Landfront Vlissingen:
Vlissingen was gedurende de Tweede Wereldoorlog een belangrijke positie en werd krachtig versterkt als onderdeel van de Duitse verdedigingslinie “Atlantikwall”. Om de vesting te beschermen tegen aanvallen in de rug werd er aan de landzijde van de stad een verdedigingsgordel aangelegd. Dit zogenaamde Landfront bestond uit een kilometers lange tankgracht met daarachter tientallen kazematten voor mitrailleur- en antitankgeschut. De linie begon in het westen in de duinen van Groot- Valkenisse en liep over Koudekerke naar het kanaal door Walcheren.Aan de oostelijke zijde vervolgde het Landfront haar weg in de richting van Ritthem waar de linie in de Schorerpolder bij het Fort Rammekens eindigde. Het grootste deel van het Landfront is behouden. Hieronder een overzicht van de geallieerde troepenbewegingen: de Slag om de Schelde.

Punt 58: Krekengebied Vlissingen - Nollebos:
Net als de krekengebieden van Veere en Ritthem werd op 7 oktober 1944 de Nolle(zee)dijk gebombardeerd. De breedte van het gat bleef beperkt tot 50 meter. Toch is een omvangrijk bos- en krekengebied ontstaan: het Nollebos. Dit is nu een populair recreatiegebied. Recente plannen om delen van het bos te gaan bebouwen maakten veel emoties los. De Nolledijk werd op 2 oktober 1945 weer gedicht.


Punt 70: Uncle Beach:
Nadat de inundatie volledig was kon de aanval op de versterkingen van de bezetter beginnen.
Vanuit Zeeuws Vlaanderen waren Canadese troepen de Westerschelde overgestoken. Via Zuid Beveland. probeerden zij Walcheren binnen te vallen via de Sloedam. Pas op de derde dag konden zij een klein bruggenhoofd vestigen.
Bij Westkapelle werd een landing vanuit zee uitgevoerd. Doordat vanuit zware Duitse bunkers vele beschietingen uitgevoerd werden op de naderende Britse landingsvloot, zijn er vele Britse, Belgische en Noorse commando's gesneuveld en landingsschepen gezonken. Britse strijders noemden dit ook het 'de tweede D-day'. Tot op heden liggen er nog vele landingsschepen, amfibievoertuigen en tanks op de zeebodem.
In de vroege ochtend van 1 november steken honderden geallieerde soldaten vanuit Breskens de Westerschelde over om Vlissingen te bevrijden. Wanneer zij de stad naderen , zien zij het silhouet van de Oranjemolen tegen een oranje gloed van een brand in de stad. Wanneer de soldaten aankomen stellen ze eerst de Duitse militairen in de bunkers rondom de molen buiten gevecht. Daarna veroveren de geallieerden de stad straat voor straat en huis voor huis. De strijd wordt heviger, de bezetter biedt in de loop van de dag steeds meer verzet. De Schotten, Engelsen, Fransen en Nederlanders die in Vlissingen vechten zijn in een vreselijke strijd terecht gekomen. 3 November aan het een van de dag capituleert het Duitse leger en is de stad bevrijd.
Langs de ”Groene Boulevard” is veel te zien met betrekking tot de Slag om de Schelde. U vindt een aantal informatiepanelen die de verschillende aspecten belichten. U passeert de Biber, een duitse éénpersoonsduikboot, de Oranjemolen met een tentoonstelling, een observatiebunker / bunkermuseum en het landingsmonument waar jaarlijks herdenkingen plaatsvinden. Zie ook de kaart met de troepenbewegingen hierboven.

Punt 93 - Krekengebied Ritthem:
Op 3 oktober 1944 om twee uur 's middags bombardeerde de RAF de zeedijk bij Westkapelle nadat een dag tevoren de bevolking was gewaarschuwd met Nederlandstalige pamfletten. Deze waren afgeworpen boven Walcheren en Zuid-Beveland. De tekst was echter zo cryptisch dat ze pas begrepen werd na de gebeurtenissen. Bovendien waren er beperkingen afgekondigd met betrekking tot het reizen op hoofdwegen en was het land bezaaid met mijnen. Behalve dat er een bres van zo'n 30 meter ontstond (die later door erosie uitgroeide tot 125 meter), werd bij het bombardement ook Westkapelle verwoest, waarbij 158 mensen om het leven kwamen.
Het resultaat van het eerste luchtbombardement was onvoldoende en op 7 oktober tussen 13.00 en 15.00 uur werden de dijken bij Fort de Nolle in Vlissingen en bij Ritthem tussen Fort Zoutman en Fort Rammekens gebombardeerd. Op die laatste plaats werd meteen al een bres van 300 meter geslagen.


In het oostelijk deel van Walcheren stond nog 2.000 hectare onder water. De dijk bij Fort Rammekens werd op 1 december gesloten, maar de gebruikte caisson werd onderspoeld en pas op 5 februari 1946 lukte het om dit gat definitief te dichten. Het gat was in eerste instantie 300 meter breed, maar door afkalving van de dijk onder invloed van de stroming was dit gegroeid tot 750 meter.
Vandaag fietst u binnendijks zodat u, tussen het groen door, het krekengebied kunt zien. Buitendijks ziet het er anders uit. Vóór de nieuwe, meer landinwaarts gelegde, zeedijk ziet u het strand met de resten van enkele caissons en het inundatiemonument Ritthem.


Na de drooglegging van Walcheren kon de wederopbouw van Walcheren beginnen. De wederopbouw werd aangegrepen om een herverkaveling door te voeren, waardoor het aanzien van het eiland, voorheen vooral een kreekruggenlandschap, veranderde. De wederopbouw van Walcheren zal het thema zijn van de Dorpentocht 2020!
Versie 20190811